Các thời gian hoạt động dự tính là với ghi lại tiền sử điện tim trong
suốt thời gian hoạt động, trừ các máy Medtronic ch́ ghi có 6 tháng (ghi
nhiều hơn giảm thời gian hoạt động đáng kể). Điện tim với tiền sự là
một chức năng chẩn đoán hàng đầu giúp Bs chẩn đoán loạn nhịp và kỹ
thuật viên hiểu được nguyên nhân máy không hoạt động chuẩn (hầu có thể
điều chỉnh lại). Đối với BN không có ǵ khó chịu hơn là có triệu chứng
mà
không thể được chỉnh lại máy ... chỉ v́ máy không có ghi lại điện tim
với đoạn tiền sử.
Trong
khi giới hạn về năng lượng nhiệt với MRI 1,5 Tesla dùng mức SAR (chỉ số
hấp thu sóng RF) để tính, Medtronic đă chuyển qua B
1+RMS
với
MRI 3 Tesla. Trong khi các máy MRI đều có thể tính và hiển thị mức SAR,
chỉ các máy MRI 3 Tesla thế hệ mới mới hiển thị mức B
1+RMS.
Cty Medtronic có ghi trong chỉ định là nếu máy MRI 3 Tesla không hiển
thị mức B
1+RMS th́ không nên
chụp MRI với máy 3 Tesla đó. Do đó chỉ định với B
1+RMS sẽ
giới hạn máy MRI 3 Tesla BN có thể dùng, trong khi chỉ định với SAR
không giới hạn v́ nhiều khi BV BN đă chọn để chụp MRI không có
máy 3 Tesla với B
1+RMS
mà máy chỉ có thể hiển thị mức SAR. Do đó BN cần cẩn thận với các máy
tạo nhịp với
giới hạn MRI 3 Tesla tính theo B
1+RMS!
Về
phương diện an toàn, các dây điện cực đạt mức SAR 4 W/Kg (Solia S và
Tendril MRI) an toàn hơn các dây chỉ đạt 2 W/Kg.
Trong một nghiên cứu
lâm sàng về chụp MRI bộ máy tạo nhịp tương thích MRI, Williamson (
JACC Clinical Electrophysiology,
2017) đă có 5 ca BN (trong số 526 BN chụp 872 MRI, tỷ lệ 1%) bị tổn
thường (không
lâu dài) do mức tăng nhiệt quá cao mặc dù bộ
máy đạt tương thích MRI 1,5 Tesla 2 W/Kg toàn thân với dây 5086MRI (dây
8F, không c̣n cung cấp). Đây là bằng chứng là chứng
nhận tương thích MRI không thể bảo đảm an toàn tuyệt đối. Từ kết quả
này, chúng tôi tin là BN nên chọn dây đạt MRI với 4
W/Kg để có thể tránh sự cố khi chụp MRI ở mức 2 W/Kg. Với loại dây 4
W/Kg, mức tăng nhiệt sẽ thấp khi chụp ở mức 2 W/Kg.
Nh́n lại bảng trên,
an toàn do dây điện cực quyết định. Chúng tôi đánh giá các dây điện cực
như sau
- Dây Solia S. Tương thích MRI 1,5 Tesla đến 4 W/Kg, tương
thích MRI 3 Tesla. Dây có lớp phủ fractal Iridium giúp đạt low
polarization, giúp chương tŕnh điều chỉnh biên độ xung tự động hoạt
động hữu
hiệu (sẽ giúp tăng thời gian hoạt động). Đây cũng là dây với thân nhỏ
nhất,
chỉ 5,6 F (1F = 1/3 mm) và chỉ cần kim chọc 6F.
Ở trong bảng trên,
dây Solia khi dùng với các máy máy cơ bản thể hệ mới, Enticos
4 không đạt tương thích MRI 3 Tesla toàn thân.
Theo ư kiến của chúng tôi, đây chỉ là chính sách Marketing của
Biotronik hầu khuyến khích BS và BV dùng ḍng Evity.
- Dây 5076. Chỉ đạt MRI
1,5 Tesla toàn thân đến 2 W/Kg, và
MRI 3 Tesla. Thân dây to 6F, cần kim chọc 7F.
Đây là dây duy nhất không
đạt low polarization nên chương tŕnh điều chỉnh biên độ xung thất
không hiệu quả tốt.
Theo tin ở HRS2015,
dây 5076 có mức tăng nhiệt cao hơn dây 5086MRI trong báo cáo. Xem h́nh
bên phải trích từ tài liệu quảng cáo của Medtronic năm 2010. Như vậy là
dây 5076 không an toàn (nhiệt độ cao ở đầu dây tổn thương cơ tim) bắng
dây 5086MRI đă được Williamson báo cáo ở trên.
- Dây Tendril STS. Chỉ đạt MRI 1,5 Tesla toàn thân đến 2 W/Kg
và MRI 3 Tesla. Tuy nhiên theo báo cáo năm 2016 (MRI-Ready
Systems Manual, August 2016, của St Jude) dây này chỉ đạt MRI 1,5
Tesla ngoài vùng ngực với isocenter phía trên từ >10cm trên mắt
trở lên. Chỉ định ngoài vùng ngực không "kinh điển" này nêu
lên câu hỏi
là bây giờ đạt toàn thân th́ có phải do tiêu chuẩn tăng nhiệt độ thay
đổi? Dây dùng kim chọc 6F. Điện cực có lớp phủ TiN nên đạt low
polarization
- Dây Tendril MRI, mặc dù đạt MRI 1,5 Tesla toàn thân đến 4
W/Kg, không đạt MRI 3 Tesla. Dùng kim chọc 8F và có lớp phủ TiN giúp
đạt low polarization. Nên tránh v́ "không có tương lai"
do thiếu MRI 3
Tesla ... năm 2028 có thể có nhiều BV với máy 3 Tesla hơn là máy 1,5
Tesla do đó BN có thể sẽ gặp khó khăn chụp MRI ở BV ḿnh đă chọn để
chụp MRI.
Sự khác biệt giữa dây Solia S và Tendril MRI là:
- dây Solia, với thiết kế kinh điển, có thể tải nhiệt do
sóng RF của MRI tạo nên
rất công hiệu qua điện cực đầu nên nên có thể chịu được mức SAR 4 W/Kg
- dây Tendril MRI th́ dùng bộ lọc trong đầu dây để ép
sóng RF nên đạt mức tăng nhiệt thấp ở MRI 1,5 Tesla
(với sóng RF 64 MHz) nhưng bộ lọc này không
áp dụng được với MRI 3
Tesla (với sóng RF 128 MHz).
Đầu dây điện
cực Tendril MRI, bộ phận điện cảm (inductor) trong đầu dây (có thêm bộ
tụ điện (capacitor) nằm giữa nhẫn và đâu dây, là 2 phần của bộ lọc),
trở kháng của bộ lọc (cao điêm ở 64 MHz là tần số sóng RF của MRI 1,5
Tesla, sẽ đưa đến sóng bị ép xuống. Máy MRI 3 Tesla dùng sóng RF với tần
số 128 MHz sẽ khoogn bị ép xuống)
Sự sắp xết
trên cũng phản ảnh quá tŕnh đạt tương thích MRI các dây điện cực.
- Đầu
tiên là dây 5086MRI, năm 2008. Đây là dây đă được thiết kế đặc biệt để
đạt tương thích MRI. Và trong quảng cáo đă nêu ra rơ ràng trong so sánh
với dây 5076 (xem ở trên), là
hơn hằn về phương
điện mức tăng nhiệt độ khi chụp MRI. Đến năm 2013 th́ được thế bởi dây
5076 (2000), mà trước đây đă chê. Rơ ràng dây 5076 thua dây 5086MRI về
phương diện tương thích MRI.
- Kế đến là dây Safio S năm 2010.
Dây này trước đây là dây Setrox đă được cung cấp từ năm 2006. Dây này
đă được cải tiến và thế bằng dây Solia S (2010).
- Sau cùng là
dây Tendril MRI năm 2011. Đây là dây được thiết kế để đạt tương thích
MRI. Dây Tendril STS (2009) đă bắt đầu thay thế dây Tendril MRI từ năm
2014.
Trong 3 dây đạt tương thich MRI đợt đầu của các công ty,
hiện nay chỉ có "hậu nhân" của dây Safio, dây Solia, là c̣n được cung
cấp rộng răi. Các dây các công ty khác đang được sử dụng, không phải là
hậu nhân, mà theo cách gọi trong các bộ kiếm hiệp, là tiền bối của các
dây 5086MRI và Tendril MRI. Như trong chuyện kiếm hiệp, khi mà phải lôi
kéo tiền bối thế hệ trước ra làm chưởng môn nhân, th́ đó là dấu hiệu có
sự cố trầm trọng với chưởng môn nhân "trẻ". Nhưng khác với luyện vơ,
hiệu quả tương thích MRI không có tăng với thời gian! V́
vậy các
tiền bối yếu hơn về tương thích MRI. Nếu không, tại sao đă không dược
dùng ngay từ đầu, mà công ty đă phải đầu tư cả mấy chục triệu
USD
để tạo ra dây mới! Chúng tôi tin là tiêu chuẩn tương thích MRI trong
thế hệ đầu bằng nhau. Vậy các "tiền bối" yếu hơn các "hậu bối"!
Nên ưu tiên các dây "hậu
bối" hơn là các dây "tiền bối"!
Dây điện cực có thể ở trong người 2-3 đời máy, 15-40 năm. Tại sao chấp
nhận dây sẽ tạo khó khăn trong tương lai? Nhất là với BN <70
tuổi!
Càng trẻ, dây tốt càng quan trọng. Về phương diện này, chỉ có Biotronik
là không từng phải recall (lệnh thu hồi) bất cứ dây điện cực nào trong
suốt khoảng
thời gian 54 năm hoạt động!
Ở trang web này chúng tôi đánh giá giới hạn chụp MRI 30 phút, nghỉ 30
phút trước khi chụp tiếp, là
tương đương với giói hạn chụp 30 phút v́ không có trung tâm MRI nào sẽ
chấp
nhận chờ 30 phút đễ đầu dây điện cực nguội xuống! Đây là
Marketing biện minh che yếu điểm của
bộ
thiết bị.
Chờ
4 phút, đi uống cà-phê sau 30 phút làm
việc
trên máy MRI, th́ chấp nhận được. Mà chờ 4 phút, chúng tôi cũng đă gặp
với nhiều dây điện cực trong thời kỳ bắt đầu có thiết bị tương thích
MRI. Không phải là thật sự cần thiết, mà chỉ là placeholder (giữ
chổ)...
không biết ǵ th́ cứ dùng cho an toàn. V́ vậy mà khi các dây được chứng
nhận toàn thân th́ không c̣n cái 4 phút ngưng lại nầy nữa. Nhưng chờ 30
phút, th́ chỉ mới xuất hiện, nên có thể thật sự cần thiết.
Vậy nếu không tuân thủ giới hạn 30/30 th́ có ǵ xẩy ra? Ngay cả khi
chụp MRI chuẩn, mà c̣n có sự cố nhiệt quá cao (
xem
ở trên)
th́ nói chi đến khi không tuân thủ giới hạn! Nếu tổn thương cơ tim kéo
dài sẽ đưa đến kiện tụng, và cả 2 Bs nhịp và MRI sẽ bị liên lụy. BS MRI
v́ chụp quá giới hạn. Bs nhịp v́ không báo rơ cho BS MRI hiểu giới hạn
thời gian. Cty St Jude th́ phủi tay, v́ đă báo giới hạn này rồi. Tốt
hơn hết cho BS nhịp, nên tránh các dây 30/30 này.
Các máy phá rung 1
và 2 buồng tương thích MRI
V́ sự quan trọng của điện tim với tiền sử, chúng tôi đă cố gắng tính
thêm thời gian hoạt động dự tính khi các máy phá rung ghi lại tiền sử
điện tim 100% thời gian hoạt động. Về phương diện an toàn,
cần nạp điện để tái tạo b́nh tụ điện và pin 4 lần một năm.
Chỉ v́ muốn đạt thời gian dài, các công ty đă cắt số tái tạo
xuống c̣n 2 hay 3 lần/năm. Nếu thật sự không cần 4 lần/năm, tại sao các
máy
với 2-3 tái tạo cho phép lập tŕnh 4 lần/năm?
Chúng tôi cũng không nghĩ BS nhịp nên giới thiệu BN là máy có thể chụp
MRI toàn thân khi có thêm điều kiện là chỉ chụp được toàn thân khi
không cần tạo nhịp lúc
chụp MRI. Chụp MRI có thể là 5 năm sau khi cấy máy. Có BS nhịp nào có
thể bảo đảm là sức khỏe BN không thay đổi và sẽ không cần tạo
nhịp lúc chụp MRI, 5 năm sau?
Giới
hạn 1,6 W/Kg và isocenter (vị trí lồng máy) giới hạn >10 cm trên
mắt
là những giới hạn mới, chứng tỏ là máy không đạt ngay cả tiêu chuẩn
"ngoài vùng ngực" kinh điển là SAR 2 W/Kg và isocenter từ mắt trở lên.
Cấy loại máy này, BS MRI không theo dơi chỉ định chi tiết, có thể sử
dụng MRI ngoài vùng an toàn, gây tổn thương cho BN. Lúc đó BS nhịp cũng
sẽ bị lôi vào vụ kiện v́ đă không hướng dẫn BS MRI chuẩn! Về phương
diện BN, nên tránh các máy không đạt tương thích toàn thân hay tối
thiểu tương thích ngoài vùng ngực kinh điên (với isocenter từ mắt trở
lên), v́ là "rủi ro đang chờ xẩy ra"... và bạn sẽ là người chịu cái
rủi ro đó!
Các máy phá rung Biotronik có giới hạn khi chụp MRI 3
Tesla là giới hạn ngoài vùng ngực. Vậy tỷ lệ không chụp được là
bao nhiêu? Theo báo cáo của Bs Williamson và c.s,
JACC Clinical Electrophysiology,
11(3) 2017, từ nghiên cứu với 526 BN được cấy máy tạo nhịp tương thích
MRI đă chụp MRI
Các hàng trong cột bên trái: đầu/cổ, ngực/phổi, bụng/ vùng
thắt lưng, các
chi, các nơi khác.

Như
vậy với chỉ định "ngoài vùng ngực" chỉ hụt có 6,9% các ca chụp MRI.
Trong vùng này, CT cũng khá hiệu quả. Ngoài ra với
các máy tạo nhịp đă
đạt MRI 3 T toàn thân, chúng tôi thiết nghĩ trong tương lai
Biotronik
sẽ có thể mở rộng chỉ định. Ngay cả với giới hạn isocenter này, vẫn có
thể
chụp thấy được phần trên của ngực (xem h́nh bên phải) v́ trong
h́nh MRI có ghi được vùng dưới
isocenter đến khoảng 25 cm!
Đừng quên là vẫn có thể chụp MRI 1,5 Tesla toàn thân với các
máy phá rung Biotronik!
Chúng
ta thấy là MRI đầu và cổ chiếm 52,4% các ca chụp. Vậy với các máy có
giới hạn isocenter phải tử 10 cm trên mắt trở lên, không biết
sẽ
mất bao nhiêu ca chụp MRI ở vùng cổ dưới?
Các
bộ máy phá rung St Jude chỉ đạt tương thích MRI với các dây sốc với
phích tiêu chuẩn DF-4, không đạt với các phích tiêu chuẩn DF-1. Với các
bộ máy Biotronik và Medtronic, các dây sốc với phích DF-1 và DF-4 đều
đạt tương thích MRI. Do, đó nếu bạn thay máy và trước đó đă được cấy
dây Durata DF-1, th́ bộ máy sẽ không đạt tương thích MRI! Với các bộ
máy Biotronik và Medtronic, với thay máy từ bộ máy với dây sốc DF-1,
nếu trong bảng trên, th́ bộ máy mới sẽ đạt tương thích MRI! Do đó không
có ràng buộc phải thay với máy St Jude, v́ trước sau ǵ cũng không đạt
tương thích MRI. Nên chọn máy nào thích hợp nhất với bạn!
Chúng
tôi được cho biết thêm một chi tiết về các dây sốc của St Jude tương
thích MRI. Chỉ các dây 2 cuộn sốc với khoảng cách 17 cm từ điện cực đầu
đến cuộn sốc ở phía trên mới đạt tương thích MRI, Durata 7120Q
và Optisure LDA210Q. Cac dây với khoảng cách 21 cm, Durata
7121Q
và Optisure LDA230Q không đạt.

Chúng
tôi đă từng gặp trường hợp
dây 21 cm được cấy trong BN VN. Trong h́nh x-quang sẽ thấy cuộn dây sốc
ở gần vùng vai (21 cm), thay v́ ở vùng tĩnh mạch chủ trên, gần nhĩ phải
(17 cm). Cung cấp dây 21 cm cho BN VN là một lầm lỗi do ngực BN VN nhỏ
nên cuộn sốc nằm gần vỏ máy không giúp đưa ḍng điện sốc tưới qua vách
tự do của thất phải.
Về
phía công ty Biotronik, th́ chỉ các dây sốc 2 cuộn với khoảng cách từ
đầu đến cuộn sốc thứ 2 là 16 cm được cung cấp ở VN, và cuộn dây sốc
trên sẽ như trong h́nh bên phải, nằm ngay trên nhĩ phải. Như vậy dây 17
cm của St Jude và 18 cm của Medtronic sẽ không được tốt bằng v́ cuộn
sốc sẽ được đẩy lên thêm 1 hay 2 cm, sẽ không hiệu quả kéo các ḍng
điện sốc qua vách tự do của thất phải. Với 21 cm, cuộn sốc sẽ nằm sau
đường cong ở trong h́nh bên phải. Biotronik có dây sốc với khoảng cách
18 cm, nhưng dây này chưa từng được cung cấp ở VN! Dây sốc 2 cuộn với
khoảng cách 16 cm từ đầu đến cuộn sốc trên của Biotronik thích hợp cho
BN VN hơn là các dây sốc khác!
Tuy nhiên chúng tôi cũng phải
nói rơ là hiện nay các BS đang chuyển sang sử dụng dây sốc với 1 cuộn
sốc ở thất. Đây cũng là lư do nên dùng máy với năng lượng sốc cao, 40
Joules ngay từ đầu, thay v́ 35 hay 36 Joules. Trong h́nh trên, khi
thiếu đi cuộn sốc ở trên nhĩ phải, các đường điện sốc ở vách tự do thất
phải sẽ giảm đi. Cần sốc mạnh để có thể khử cực các cơ ở vách tự do, 40
Joules tốt hơn 35, 36 Joules!
St Jude Elllipse
Bảng trên về ICD là dựa theo sách MRI-Ready Systems Manual của St Jude.
ấn bản tháng 2, 2018, áp dụng cho các quốc gia dùng tiêu chuẩn CE
của cộng đồng châu Âu. Chúng tôi xin chép lại trang trong manual về
Ellipse bên dưới.
Tháng 9, 2017, St Jude đă được cơ quan FDA công nhận là các bộ máy
Ellipse đạt tương thích MRI 1,5 Tesla toàn thân với mức SAR 2 W/Kg khi
dùng với các dây điện cực Tendril MRI và dây sốc Durata/Optisure. Chúng
tôi cũng đă kiểm tra lại trong ấn bản Mỹ tháng 9, 2017, của manual trên
là chỉ định
toàn thân không có giới hạn ǵ về tạo nhịp.
Ở Mỹ St Jude chỉ đạt tương thích MRI 1,5 Tesla toàn thân đến mức SAR 2
W/Kg với
các bộ máy
- Assurity MRI/Endurity MRI với dây Tendril MRI
- Ellipse với dây Tendril MRI và dây sốc Durata/Optisure
Các bộ máy khác trong 2 bảng trên không được công nhận tương thích MRI
ở Mỹ.
Trước sự mâu thuẩn về Ellipse, chúng tôi đă điều tra kỹ hơn. Chúng tôi
khám phá
các model (mă hàng) các máy Ellipse ở Mỹ và châu Âu khác nhau
- US Ellipse: CD1311-36Q, CD1411-36Q,
CD1411-36QC, CD2311-36Q, CD2411-36Q, CD2411-36QC
- CE Ellipse: CD1377-36Q, CD1377-36QC, CD2377-36Q, CD2377-36QC
Như
vậy thật sự không có mâu thuẩn. Các máy được cung cấp ở
Mỹ khác
các máy được cung cấp ở VN, chắc có thêm mạch điện/chức năng nào đó
(với giá cao hơn?). Do đó chúng tôi không nghĩ các máy Mỹ được
cung cấp ở VN. Vậy các bảng trên áp dụng ở VN!
Các bộ máy điều trị
suy tim
Chúng tôi thật sự không hiểu tại sao cac máy CRT-D ở trên của St Jude
đạt MRI toàn thân trong khi các máy ICD Fortify Assura trong bảng trước
không đạt! Các chỉ định MRI của St Jude quá phức tạp và không hợp lư.
Làm sao BS nhịp nhớ chuẩn mà giới thiệu cho BN?
Lưu ư là Cty St
Jude chỉ quan tâm cung cấp các bộ máy CRT Quad (4 cực ở thất trái) mới,
không quan tâm đạt tương thích MRI cho các bộ máy với dây thất trái
lưỡng cực. BN thay máy sẽ không được nâng cấp lên một bộ máy tương
thích MRI, như trong trường hợp BN mang máy Biotronik và Medtronic.
Kết luận
Vào cuối năm 2018, các BN VN có thể chọn cấy bộ máy
tương thích MRI 1,5 Tesla và 3 Tesla. Nhưng chọn lựa bây giờ phức tạp
v́ đă có công ty đưa ra nhứng chỉ định "không kinh điển" đễ làm BS rối
trí, đừng nói chi đến BN! Chúng tôi hy vọng các bảng tóm tắt trên sẽ
giúp giải mă các chỉ định và giúp BN chọn máy thích hợp ... và an toàn.
Tài liệu tham khảo
- Máy tạo nhịp
BIOTRONIK 2018
- Máy phá rung
BIOTRONIK 2018
- Máy điều trị
suy tim
BIOTRONIK 2018
- MRI AutoDetect
- Các
bộ máy điều trị nhịp tim tương thích MRI ở VN - 11/2018
... bài này
- ProMRI - MR conditional device systems, Biotronik,
2017-10-22
- MR-conditional Cardiac Device summary chart, Medtronic, May
2017
- MRI-Ready systems manual, St Jude, 2018-02 ... CE version
- MRI-Ready systems manual, St Jude, 2017-09 ... CE version
- MRI-Ready systems manual, St Jude, 2017-09 ...US version
- MRI-Ready systems manual, St Jude, November 2015